Μαθημένη Αβοηθησία (Learned Helplessness)

''ΜΑΘΗΜΕΝΗ ΑΒΟΗΘΗΣΙΑ...''

Τι είναι η ''μαθημένη αβοηθησία'' ; Ένα φαινόμενο ; Ένας τρόπος σκέψης ; Η απόρροια ή η αιτία ψυχικών δυσκολιών ; Ακόμα και η μετάφραση από την αγγλική γλώσσα εγείρει αντιπαραθέσεις. 

Ο αγγλικός όρος "Learned Helplessness" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον ερευνητή ψυχολόγο Martin Seligman το 1967. Με αυτόν τον όρο προσπάθησε να περιγράψει την συναισθηματική κατάσταση που είχαν περιέλθει τα πειραματικά υποκείμενα και έμοιαζε με τα συμπτώματα  που έχει η κλινική χρόνια κατάθλιψη (απόσυρση, παραίτηση κτλ). Ο Seligman σχεδίασε μια πειραματική διαδικασία, όπου προκαλούσε ηλεκτρικά σοκ σε σκύλους. Στην Α ομάδα, οι σκύλοι είχαν την δυνατότητα με έναν μοχλό να γλιτώσουν τα σοκ και στην Β ομάδα δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι, (ο μοχλός δεν γλίτωνε τον πόνο). Μετά από λίγες επαναλήψεις, δόθηκε η δυνατότητα και στην Β ομάδα να μπορούν να γλιτώνουν τα σοκ με τον μοχλό, κάποιες φορές. Αυτό που παρατηρήθηκε είναι πως τα σκυλάκια της Β ομάδας δεν έμπαιναν καν στην διαδικασία να γλιτώσουν από τα ηλεκτροσόκ ακόμα και όταν καταλάβαιναν ότι μπορούν. Επειδή δεν μπορούσαν να ελέγξουν την κατάσταση!!! Κάποιες φορές έπιανε το κόλπο με τον μοχλό, κάποιες άλλες όχι. Έτσι, μετά από δύο- τρεις προσπάθειες δεν ασχολήθηκαν ποτέ ξανά  Έμοιαζαν σαν να είχαν απελπιστεί και δεν κινητοποιούνταν, αποδεχόμενα στωικά με ένα γρύλισμα τον πόνο. 

Πρόκειται για Παραίτηση....για εκείνη την παραίτηση που βλέπουμε στην κατάθλιψη: ''Ότι και να κάνω δεν θ' αλλάξει κάτι''. 

Το βλέπουμε καθημερινά....το ζούμε και το αντιμετωπίζουμε. Η αίσθηση ότι τα πράγματα δεν θα πάνε καλά, στηρίζει και επισφραγίζει το αίσθημα της θλίψης. Δεν είναι απλά μια απαισιόδοξη στάση. Είναι η αίσθηση πως ''Εγώ είμαι αδύναμος να κάνω κάτι'' , ''Είμαι αβοήθητος''.

Πρόκειται για τον βασικό πυρήνα της ανασφάλειας, των φόβων, της θλίψης και του άγχους. ''Έχω μάθει πως είμαι αβοήθητος, άρα νιώθω αδύναμος, άρα φοβάμαι, άρα νιώθω ακόμα πιο αδύναμος, νιώθω θλίψη, ανασφαλής και αγχώνομαι για το τώρα, το αύριο και το μετά, δεν ελέγχω τίποτα''.

Και πως μπορεί κάποιος να φτάσει σε αυτό το σημείο ; Να έχει αποκτήσει την αίσθηση της αβοηθησίας ;

Μέσα από πολλά μονοπάτια....Καταρχήν, εάν έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που από πολύ νωρίς και για πολλά χρόνια δεν υπήρχαν σαφή όρια, σαφής κανόνες και έτσι κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τις συνέπειες μιας συμπεριφοράς. Η προβλεψιμότητα των συνεπειών μιας συμπεριφοράς είναι κάτι που μας προκαλεί μια αίσθηση ελέγχου των καταστάσεων. Επίσης, εάν υπήρχαν πολλές μετακομίσεις ή πολλά και διαφορετικά πρόσωπα από όπου έπαιρνε αγάπη ως παιδί, η αίσθηση ελέγχου των καταστάσεων θα είναι περιορισμένη. Παρομοίως, εάν έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου του τα παρέχουν όλα, χωρίς καμία εξαίρεση, θα μάθει να μην αντέχει την αναμονή, να μην γνωρίζει πως να διαχειρισθεί την απογοήτευση. Και σταδιακά θα νιώθει ότι δεν ξέρει τρόπους να διαχειρισθεί νέα δεδομένα (θα έχει μάθει να ζει σε μια γυάλα= άρα ανασφαλής και αβοήθητος στον ''έξω κόσμο''). Τέλος, υπάρχουν οι περιπτώσεις όπου τραυματικές καταστάσεις μπορούν να εισάγουν την αίσθηση της αβοηθησίας σε κάποιον. Πρόκειται για καταστάσεις που είτε τις έχει ζήσει ο ίδιος είτε κάποιος στο περιβάλλον του.

Ναι, πρόκειται για κάτι που μπορείς να το ''αποκτήσεις'' μέσα από τις εμπειρίες και τον τρόπο σκέψης κάποιου άλλου ( δεν είναι τυχαίο εκείνο που λένε ότι η ατμόσφαιρα ''βαραίνει'' με έναν μελαγχολικό στην παρέα). 

ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΘΕΙ ;

Ο Seligman μετά από τα πειράματα με τους σκύλους, ανέπτυξε την θεωρία της "Θετικής Σκέψης'' και έγινε ο πατέρας της θετικής ψυχολογίας (Positive Psychology). Η λογική είναι πως από την στιγμή που είσαι στην κατάσταση της μαθημένης αβοηθησίας, έχεις έναν απαισιόδοξο τρόπο σκέψης σαν βάση. Οπότε εάν αλλάξεις τον απαισιόδοξο σε θετικό τρόπο σκέψης και εάν δώσεις προσοχή στα θετικά και όχι αρνητικά συμβάντα της ζωής σου, μπορείς να καταφέρεις να ελέγξεις τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλούνται από την μαθημένη αβοηθησία. Πρόκειται για μια καινούργια κατεύθυνση, η οποία ενέπνευσε και την δημιουργία νέων τρόπων παρέμβασης (coaching ). 

Η αλήθεια είναι πως βοηθά σε μεγάλο βαθμό. Απλά, δεν είναι τόσο θαυματουργή όσο την παρουσιάζουν. Η θετική σκέψη είναι ο στόχος. Για να γίνει μέσον χρειάζεται χρόνος, υπομονή και επιμονή. Και χρειάζεται την συμπαράσταση από την συμπεριφορά. Ας μην ξεχνάμε πως η μαθημένη αβοηθησία σχετίζεται με τον μη έλεγχο του τι κάνω, του τι μπορώ να κάνω και επενδύεται με την ανασφάλεια και τον φόβο. Δεν φτάνει να λέω ότι όλα θα πάνε καλά. Βοηθά αλλά δεν φτάνει...  

Ο ρόλος της επιθυμίας σε μια μακρόχρονη σχέση

Πως επιλέγουμε συντρόφους?

Πώς φτάνουμε στο σημείο να επιλέξουμε τον/την σύντροφο μας; Γιατί διαλέγουμε εκείνον ή εκείνη και όχι κάποιον άλλον ή άλλη; Τι μας κάνει να ερωτευόμαστε κάποιον/ α;

Η αλήθεια είναι πως η απάντηση δεν είναι εύκολη. Πολλές φορές δεν σκεφτόμαστε να ερωτευθούμε, απλά μας τυχαίνει. Επίσης, είναι δύσκολο να περιγράψουμε γιατί επιλέξαμε τον/την συγκεκριμένη σύντροφο και όχι  κάποιον/ κάποια άλλη. Και τις περισσότερες φορές, δεν μπορούμε να πούμε με μια φράση τι ακριβώς μας ελκύει. Απλά ξέρουμε ότι θέλουμε να είμαστε μαζί του/της, ότι μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα και πως τον/την σκεφτόμαστε συνέχεια. 

Από την πλευρά της ψυχολογίας έχουν γίνει άπειρες έρευνες, μελέτες και έχουν γραφτεί αρκετές διατριβές πάνω στο θέμα. Το βασικό συμπέρασμα των περισσότερων είναι πως εκείνο που μας κάνει να είμαστε με κάποιον είναι η αίσθηση οικειότητας που μας βγάζει. Πρόκειται για μια διαίσθηση ουσιαστικά. Αισθανόμαστε ότι με το συγκεκριμένο πρόσωπο θέλουμε να συνδεθούμε συναισθηματικά. Ο λόγος που θέλουμε με το συγκεκριμένο πρόσωπο να συνδεθούμε δεν είναι ποτέ ένας και δεν είναι καθόλου εύκολο να τον αντιληφθούμε. Πρόκειται για μια ασυνείδητη διεργασία που έχει διαμορφωθεί μέσα από τις προσλαμβάνουσες εμπειρίες που είχαμε από την ημέρα που γεννηθήκαμε.

Οι πιο πολλοί θα αντιδράσουν διαβάζοντας τα συμπεράσματα των ερευνών και θα πουν πως η εξωτερική εμφάνιση τους έκανε να διαλέξουν τον/την σύντροφο τους. Ας αναλογιστούμε, όμως πως η ομορφιά βρίσκεται στο μάτι του παρατηρητή. Έτσι, για κάποιον ένα πρόσωπο είναι ωραίο και ελκυστικό ενώ σε κάποιον άλλον αδιάφορο ή και άσχημο. Μάλιστα φαίνεται από μελέτες, πως οι ερωτευμένοι βλέπουν ακόμα πιο όμορφο τον σύντροφο τους. Άρα τι γίνεται;Ποιο είναι το κριτήριο επιλογής; 

Η αίσθηση ότι θέλουμε κάποιον είναι το αποτέλεσμα μιας ασυνείδητης διεργασίας. Οι εμπειρίες που έχουμε βιώσει από την ημέρα που γεννηθήκαμε, τα πρόσωπα με τα οποία έχουμε συν αναστραφεί και τα προβλήματα που έχουμε αντιμετωπίσει μας οδηγούν στο να επιλέξουμε τον σύντροφο μας την δεδομένη στιγμή. 

Μπορεί να μην μοιάζει εμφανισιακά με τον πατέρα μας αλλά να έχει το ίδιο βλέμμα. Μπορεί να μην  έχει το ίδιο χρώμα μαλλιών με εκείνο της μητέρας μας αλλά να έχει το ίδιο χαμόγελο. Μπορεί να μοιάζει σαν ''να τον/ την γνωρίζουμε χρόνια''...Δεν είναι κάτι μαγικό ...είναι απλά το αποτέλεσμα όλων εκείνων που έχουμε βιώσει, και τα καλά και τα άσχημα.

Ναι και τα άσχημα. Φαίνεται πως τα περισσότερα ζευγάρια που μένουν για πολλά χρόνια μαζί (πάνω από 30) μοιράζονται παρόμοιου είδους ''συναισθηματικές πληγές''. Είναι σαν να βρίσκουν στο άλλο τους μισό τον συνοδοιπόρο, τον φίλο και τον αρωγό σε κάθε δυσκολία...και αυτό γιατί τους καταλαβαίνει...επειδή έχει περάσει ''παρόμοιες δυσκολίες''. 

Και τι συμβαίνει όταν η επιλογή που κάνουμε εν τέλει μας πληγώνει;;;; Εάν όλοι έχουμε μια ασυνείδητη διεργασία που μας οδηγεί να θέλουμε αυτόν που θα μας καλύψει συναισθηματικά, γιατί πληγωνόμαστε;;;

Ούτε σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι εύκολη. Δεν υπάρχει ένας λόγος αλλά πάρα πολλοί. Και σε αυτές τις σχέσεις τα βιώματα και οι συναισθηματικές μας ανάγκες  καθορίζουν ''γιατί ενώ ''είδαμε'' το αφήσαμε να περάσει και το ζήσαμε''.....''γιατί ενώ την κακοποιεί δεν φεύγει''...''γιατί τον/την απατώ''...'' γιατί ;;;;''. Και όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, οι κοινωνικές νόρμες και συνθήκες περιπλέκουν ακόμα περισσότερο το ''γιατί''.  

Έτσι, για παράδειγμα, μια γυναίκα με χαμηλή αυτό-εκτίμηση μπορεί να δεχθεί μια άσχημη συμπεριφορά από τον σύντροφο της. Κάτι που θα την κάνει να έχει ακόμα χαμηλότερη αυτό-εκτίμηση και θα μειώσει τα επίπεδα αυτοπεποίθησης της στο να τον χωρίσει και να βρει κάποιον άλλον. Και όσο οι συμπεριφορές υποτίμησης από την μεριά του συντρόφου της θα αυξάνονται, τόσο εκείνη θα δεσμεύεται συναισθηματικά με εκείνον, εμπλεκόμενη σε ένα φαύλο κύκλο. Μέχρι που η αγάπη θα μπερδευτεί με την ανάγκη και τον φόβο. 

Εσείς πόσα volt θα χορηγούσατε????

ΔΕΝ είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε, αυτό που αισθανόμαστε, λέμε ή κάνουμε...

Αν και τις περισσότερες φορές τείνουμε να πιστέψουμε το αντίθετο, είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας πως ΔΕΝ είμαστε αυτό που κάνουμε, αυτό που λέμε, αυτό που σκεφτόμαστε ή ακόμη αυτό που αισθανόμαστε. Παρόλο που μέσω αυτών βιώνουμε την ζωή...ΔΕΝ καθορίζουν το ποιοι/ες είμαστε!!

Κάποιοι από αυτούς που διαβάζουν θα ανακουφιστούν, κάποιοι θα αναρωτηθούν και σε κάποιους θα φανεί τελείως παράταιρο αυτό το συμπέρασμα. Η αλήθεια είναι, όμως, πως ισχύει!

Το γεγονός ότι έχω μια σκέψη τώρα  δεν σημαίνει ότι ''είμαι'' αυτή η σκέψη ή  πως το συναίσθημα που έχω για μια συγκεκριμένη στιγμή είναι αντιπροσωπευτικό του πως είμαι συναισθηματικά γενικά, ως άτομο. Πρόκειται για την διαφορά που έχει το να βλέπεις μια καταιγίδα από την ασφάλεια του σπιτιού σου, με το να είσαι έξω στον αέρα και να βρέχεσαι. 

Πρακτικά αυτό πως μπορούμε να το δούμε?

Λοιπόν, σκεφτείτε πόσες φορές είχατε μια σκέψη αλλά δεν την κάνατε πράξη. Μπορεί να ήταν τότε που το αφεντικό σας, σας μείωσε μπροστά σε όλους τους συναδέρφους και σκεφτόσασταν να τον ρίξετε από το μπαλκόνι...αλλά το σκεφτήκατε λίγο περισσότερο και αποφασίσατε να μην το κάνατε, δεν άξιζε - και το αφήσατε. Μπορεί να ήταν τότε, που ενώ οδηγούσατε, κάποιος σας προσπέρασε και μπήκε απότομα μπροστά σας....και εσείς σκεφτήκατε να πέσετε πάνω του. Το σκεφτήκατε περισσότερο...μετρήσατε τι μπορεί να γίνει (σε σας, στο αυτοκίνητο σας) και δεν το κάνατε. Ή ακόμα όταν ανακαλύψατε πως σας απατά ο αγαπημένος ή ή αγαπημένη σας, σκεφτήκατε 102 τρόπους εξόντωσης του/της...αλλά στο τέλος δεν κάνατε τίποτα από όλα αυτά.

Άρα, έχουμε ένα φίλτρο. Έχουμε την ικανότητα να αναγνωρίζουμε ότι μια σκέψη είναι μια σκέψη, ότι δεν χρειάζεται να την πάρουμε στα σοβαρά, να την κάνουμε πράξη ή να την ικανοποιήσουμε. Μόνο και μόνο επειδή κάτι εμφανίζεται στο μυαλό μας, δεν σημαίνει πως είναι αληθινό, πώς πρέπει να ενεργήσουμε με βάση αυτού ή να το πιστέψουμε. Δεν είναι αυτό που είμαστε! Επειδή κάτι εμφανίζεται στο μυαλό μας, δεν σημαίνει πως είναι αντιπροσωπευτικό του ατόμου που είμαστε, της προσωπικότητας που έχουμε, του εάν είμαστε καλοί ή κακοί άνθρωποι. 

Φανταστείτε πόση πίεση θα αισθανόμασταν εάν νιώθαμε υπόλογοι για κάθε μια σκέψη που έχουμε. Εάν κρίναμε και παίρναμε στα σοβαρά την παραμικρή ιδέα που εμφανιζόταν στο μυαλό μας. Ή το παραμικρό συναίσθημα που είχαμε. Ναι, έχουμε ευθύνη στο εάν αποφασίσουμε να υιοθετήσουμε μια σκέψη, πόσο μάλλον όταν  την εκφράσουμε είτε λεκτικά είτε πρακτικά. Αλλά η σκέψη είναι μόνο σκέψη. Είναι σαν ένα ουράνιο τόξο στον ουρανό...κάτι φωτεινό, μεγαλειώδες, μαγευτικό αλλά που στην ουσία δεν είναι απτό. 

Όταν παίρνουμε τις σκέψεις μας πολύ σοβαρά, η ζωή γίνεται βαριά. Όταν ταυτιζόμαστε εντόνως με τα συναισθήματα μας, αρχίζουμε να χανόμαστε μέσα τους. Όταν πιστεύουμε πως οι λέξεις μας καθορίζουν, αρχίζουμε να σκεφτόμαστε υπερβολικά πολύ. Και όταν δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε κάποια ελαφρυντικά ή κάποια συγχώρεση για τα λάθη που κάναμε στην ζωή, τότε ξεκινάμε να νιώθουμε πικρία. 

Το μυαλό είναι μεγαλύτερο από αυτό. Η ζωή είναι μεγαλύτερη από αυτό. Υπάρχει κάτι πέρα από την σκέψη, πέρα από το συναίσθημα, πέρα από την ομιλία, πέρα από τη πράξη. Είναι ένα μέρος της συνείδησης. Μπορούμε να του δώσουμε όποιο όνομα θέλουμε. Μπορούμε να το συνδέσουμε με οποιαδήποτε πίστη, φιλοσοφία ή θρησκεία θέλουμε ή να μην του δώσουμε και κανένα όνομα. Δεν πειράζει. Όπως και να έχει δεν αλλάζει η ποιότητα της συνείδησης, η ποιότητα της προοπτικής, μέσω της οποίας μπορούμε να δούμε μια σκέψη έτσι όπως ακριβώς είναι και να την αφήσουμε να φύγει... 

Μινχάουζεν...ένα όνομα...δύο σύνδρομα...

    Το σύνδρομο Μινχάουζεν  περιγράφτηκε, για πρώτη φορά, απο τον Dr Richard Ascher το 1951 και πήρε το όνομα του από τον βαρώνο Baron Munchausen ο οποίος ήταν γνωστός για τις πλασματικές ιστορίες που έπλαθε για τον εαυτό του. Αφορά μια διανοητική διαταραχή, όπου ο ασθενής επινοεί ασθένειες ή τις προκαλεί ο ίδιος στον εαυτό του μέσω της λήψης φαρμακευτικών σκευασμάτων ή αυτοτραυματισμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό οδηγεί σε ένα ''ταξίδι'' από τον ένα γιατρό στον άλλον και σε περίπλοκες ιατρικές έρευνες, ακόμη και σοβαρές εγχειρήσεις. Ο ασθενής αρέσκεται στον να έχει τον ρόλο του ''ασθενή''καθώς έτσι καλύπτει μια βασική του ψυχολογική ανάγκη. Στην πλειοψηφία τους, τα άτομα αυτά μεγάλωσαν σε ένα ιδιαίτερα στερητικό περιβάλλον όπου ο γονέας/ φροντιστής ήταν συναισθηματικά διαθέσιμος, μόνο όταν υπήρχε παρούσα κάποια ασθένεια. Επίσης, είναι συχνό φαινόμενο,τα άτομα με το σύνδρομο Μινχάουζεν να είχαν εκτεθεί από πρώιμη ηλικία στην φροντίδα κάποιου συγγενικού μέλους, το οποίο είχε μια χρόνια ασθένεια (αδερφού, γιαγιάς, μητέρας κτλ).
    Το σύνδρομο Μινχάουζεν διαφέρει από την υποχονδρία καθώς οι πάσχοντες γνωρίζουν πως πρόκειται για υπερβολή, σε αντίθεση με τα άτομα με υποχονδρία που πιστεύουν πως έχουν κάποια ασθένεια. Επίσης, διαφέρει απο την υπόκριση, στην οποία ο ασθενής κατασκευάζει τα συμπτώματα για ένα προφανή σκοπό, όπως την απουσία από την εργασία, οικονομική αποζημίωση ή πρόσβαση σε  φάρμακα.
   Είναι σημαντικό να κρατήσουμε πως οι πάσχοντες με το σύνδρομο Μινχάουζεν φτάνουν στο σημείο να ''δημιουργούν'' ασθένεια στον οργανισμό τους. Παίρνουν φάρμακα ή άλλες ουσίες που είναι επιβλαβείς στον οργανισμό, με σκοπό να προκαλέσουν μια ασθένεια και να πάνε στον νοσοκομείο. Είναι αρκετά ενημερωμένοι για τα συμπτώματα σωματικών και ψυχικών διαταραχών και μπορούν εύκολα να ξεγελάσουν ακόμη και τον πιο ευαίσθητο γιατρό ή ψυχολόγο. Εκείνο που μπορεί να αποτελέσει κλινικό χαρακτηριστικό είναι οι πολλές νοσηλείες και τα πολλά ταυτόχρονα συμπτώματα, που δεν καταλήγουν σε κάποια συγκεκριμένη διάγνωση. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά στην κλινική πράξη γίνεται όλο και πιο συχνό.
     Εκείνο, όμως, που αποτελεί μια πρόκληση στην διάγνωση του είναι το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου. Πρόκειται για την σκόπιμη παραγωγή ή προσποίηση για την ύπαρξη σωματικών ή ψυχολογικών συμπτωμάτων σε ένα άτομο, που είναι κάτω από την φροντίδα του υποκειμένου, με σκοπό να λάβει έμμεσα τον ρόλο του ασθενή. Σε αυτήν την ακραία μορφή κακοποίησης, εκείνος που έχει λάβει τον ρόλο να φροντίζει προκαλεί συμπτώματα μιας ασθένειας σε ένα παιδί ή σε ένα ηλικιωμένο ή με ειδικές ανάγκες άτομο. Η εξαπάτηση επαναλαμβάνεται πολλές φορές, Τα θύματα είναι άρρωστα για πάρα πολύ καιρό, με επαναλαμβανόμενες νοσηλείες και αρκετές φορές καταλήγουν. Πρόκειται για μια ενεργητική μορφή κακοποίησης, η οποία δεν είναι γνωστή και πολλές φορές παραμελείται. Η διάγνωση της είναι πάρα πολύ δύσκολη και βασίζεται σε πολλές παραμέτρους. Μπορούμε να διακρίνουμε δύο μορφές συνδρόμου Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου:
 α) Η προσποίηση ( μεσαίας επικινδυνότητας και πιο σπάνια)
Συμβαίνει, όταν ο δράστης επινοεί μια ασθένεια του θύματος και διηγείται μια ψευδή ιστορία για μια μη υπάρχουσα ασθένεια ή κατάσταση
  β) Η παραγωγή (υψηλής επικινδυνότητας και πιο συχνή)
Εδώ ο δράστης ενεργά προκαλεί συμπτώματα μιας ασθένειας στο θύμα. Οι πιο συχνές χρησιμοποιούμενες μέθοδοι είναι η ασφυξία και η δηλητηρίαση. Συχνά είναι δύσκολο να γίνει αναγνωρίσιμη η κακοποίηση που υφίσταται το θύμα.
     Είναι σημαντικό να κρατήσουμε πως το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, μπορεί να το έχουν άτομα πέρα κάθε υποψίας όπως η μητέρα ενός παιδιού, η κόρη ενός ηλικιωμένου  ο νοσηλευτής ενός ατόμου με ειδικές ανάγκες. Οι ίδιοι δεν πάσχουν απο το σύνδρομο Μινχάουζεν...αλλά αρέσκονται να παίρνουν τον ρόλο του ασθενή μέσω του ατόμου που φροντίζουν. Συχνά εμφανίζονται στο γιατρό ή τον ψυχολόγο ιδιαίτερα ανήσυχοι για την πορεία υγείας του θύματος και παρουσιάζοντες ως ''μάρτυρες''.
      Το σύνδρομο Μινχάουζεν και το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου είναι δυο διαφορετικά κλινικά σύνδρομα τα οποία όμως έχουν παρόμοιες παραμέτρους. Πρόκειται για σύνδρομα που μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία ή και θάνατο. Δεν είναι τόσο σπάνια όσο νομίζαμε. Όσοι περισσότεροι μάθουν για αυτά, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες να σωθούν άνθρωποι. 
    

Νευρώνες- Καθρέπτες                                    

Σας έχει συμβεί ποτέ να νιώσετε άβολα ή στενάχωρα με κάποιον που είναι θλιμμένος?  Να κλάψετε παρακολουθώντας μια σκηνή σε μια ταινία? Να γελάσετε ή να χαρείτε με το γέλιο κάποιου άγνωστου για εσάς ανθρώπου? Να ακούσετε για κάτι δυσάρεστο που συνέβη σε κάποιον και να νιώσετε πόνο στο στομάχι ή άγχος? Να βλέπετε να τρώνε ένα γλυκό ή ένα φαγητό στην τηλεόραση και να σας έρθει η μυρωδιά ή η γεύση του? Έχετε αναρωτηθεί γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό?
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως υπάρχουν στον εγκέφαλο μας κάποια κύτταρα (νευρώνες) που έχουν την ιδιότητα να ενεργοποιούνται τόσο όταν κάνουμε εμείς οι ίδιοι κάτι όσο και όταν παρατηρούμε κάποιον άλλον να κάνει κάτι. Αυτά τα κύτταρα ονομάστηκαν νευρώνες-καθρέφτες, επειδή έχουν την ιδιότητα να ενεργοποιούνται ακόμα κ μέσω της παρατήρησης. Αρχικά, αυτό το φαινόμενο παρατηρήθηκε στους πιθήκους σε πειράματα που έγιναν στο Πανεπιστήμιο της Πάρμα, την δεκαετία του '90. Όπου, το δίκτυο νευρώνων που ενεργοποιούνταν όταν ο πίθηκος έπιανε ένα φιστίκι, είχε την δυνατότητα να δραστηριοποιηθεί ακόμα και όταν ο πίθηκος έβλεπε ή άκουγε (το σπάσιμο ενός φιστικιού) κάποιον άλλον πίθηκο. Πρόσφατη έρευνα από τον νευροψυχολόγο Crhris Firth και την ομάδα του,απέδειξε την ύπαρξη νευρώνων - καθρεπτών και στον ανθρώπινο εγκέφαλο: και μάλιστα στην κάτω έλικα του μετωπιαίου λοβού, μια εγκεφαλική περιοχή αντίστοιχη της περιοχής F5 του προκινητικού εγκεφάλου των πιθήκων, όπου αρχικά εντοπίσθηκαν αυτοί οι νευρώνες.
Μάλιστα, πιθανολογείται ότι το σύστημα καθρεπτικών νευρώνων είναι μία εξελικτική προσαρμογή του εγκεφάλου του ανθρώπου πριν από 50.000 χρόνια στην οποία οφείλεται το άλμα στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού ...
Επομένως, όταν παρατηρώ εσένα: τον θυμό, την απογοήτευση, το αίσθημα απόρριψης, τη χαρά σου -ό,τι και να είναι, όταν νιώθω αυτό που κάνεις, οι ίδιοι νευρώνες ενεργοποιούνται και σε μένα, σαν να βιώνω την ίδια εμπειρία κι εγώ. ...
Και αντίστροφα, μπορώ να σε επηρεάσω θετικά ή αρνητικά ανάλογα με την δική μου διάθεση....Αλλά ακόμα, και τον ίδιο μου τον εαυτό μπορώ να επηρεάσω. Για παράδειγμα, εάν χαμογελάσω έστω και ''τεχνικά'' χωρίς να το νιώθω ''πραγματικά'' θα ενεργοποιηθούν οι αντίστοιχοι νευρώνες στον εγκέφαλο μου κ θα οδηγήσουν στην έκλυση ουσιών, ως εάν γελούσα ''πραγματικά''...

Εμείς...οι άνθρωποι

Εμείς...οι άνθρωποι

Ο άνθρωπος είναι από την φύση του ένα κοινωνικό ον. Μέσα από την κοινωνικοποίηση μαθαίνει να μιλάει, να σκέφτεται κ να πράττει. Μέσα από την συναναστροφή του με άλλους ανθρώπους, ο κάθε ένας από εμάς ανακαλύπτει, διαμορφώνει κ εξελίσσει τον εαυτό του, σαν ένα μοναδικό δημιούργημα.

Σημαντικό ρόλο στο πως θα εξελιχθεί κάποιος παίζει το στενό και ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε. Σε αλληλεπίδραση με το γενετικό κληροδότημα, το περιβάλλον μπορεί να ενισχύσει ή να αποδυναμώσει την εκδήλωση κάποιων ασθενειών και συμπεριφορών. 

Φαίνεται, πως οι πρώτες εμπειρίες που θα έχει κάποιος στην ζωή του ''βαραίνουν'' λίγο περισσότερο από εκείνες που θα έχει στην υπόλοιπη ζωή του. Πρόκειται για  ένα είδος ευαισθητοποίησης του οργανισμού στα συγκεκριμένα ερεθίσματα της πρώτης περιόδου της ζωής του. Με βάση αυτήν την πρώιμη  ευαισθητοποίηση και ανάλογα το βιολογικό υπόβαθρο, ο νέος άνθρωπος μαθαίνει σιγά σιγά τον κόσμο. Έτσι, εάν κάποιος μεγαλώσει τα πρώτα 5 με 7 χρόνια της ζωής του σε ένα περιβάλλον με μειωμένα ερεθίσματα (πχ. σε ένα ίδρυμα) ή σε ένα περιβάλλον αστάθειας (π.χ. πολλές μετακομίσεις)

ή έντασης (πχ. πολλοί τσακωμοί στην οικογένεια), θα παρουσιάσει περισσότερες δυσκολίες στην ψυχοσωματική του ανάπτυξη από ότι εάν μεγάλωνε σε ένα πιο ευοδωτικό περιβάλλον.

Τα καλά νέα είναι πως ακόμη και να έχει περάσει κάποιος άσχημα παιδικά χρόνια δεν καταδικάζεται για μια ζωή. Νεότερες έρευνες, μας δείχνουν πως παίζουν μεγάλο ρόλο και οι εμπειρίες που θα έχουμε και στην μετέπειτα ζωή μας. Ναι, παίζει ρόλο σε τι οικογενειακό περιβάλλον έχουμε μεγαλώσει...αλλά φαίνεται πως διαμορφωτικό ρόλο έχουν και οι εμπειρίες που αποκτάμε στην συνέχεια: στο σχολείο, με τους φίλους μας, με τους συντρόφους μας, με τους συνεργάτες μας...

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε, πως αντίθετα με ότι πιστεύονταν μέχρι και πριν 15 χρόνια, ο εγκέφαλος μας αλλάζει ανάλογα με το τι ζούμε και τι σκεφτόμαστε. Έτσι, κάθε χρόνο και κάθε μέρα διαμορφωνόμαστε ανάλογα με τις εμπειρίες μας...

Ναι, τα βασικά στοιχεία μας δεν αλλάζουν μέρα με την μέρα....δεν μπορούμε από την μια μέρα στην άλλη να αλλάξουμε χαρακτήρα ή προσωπικότητα. 

Αλλά, εάν δεν είμαστε ευχαριστημένοι, είναι στο χέρι μας να κάνουμε και να ζήσουμε την αλλαγή. Είναι εφικτό και γίνεται πραγματικότητα...Όχι εύκολα...αλλά το θέμα είναι πως γίνεται. Υπάρχει δυναμική...υπάρχει εξέλιξη κ δυνατότητα απεμπλοκής από ότι μας κρατάει πίσω. 

"Να συμπεριφέρεσθε στους ανθρώπους σαν να είναι αυτό που θα έπρεπε να ήταν" (Γκαίτε)