Δευτέρα 13 Μαΐου 2013

Οι κανόνες, ο έλεγχος και τα όρια τους...

Όρια και κανόνες...κάτι με το οποίο ερχόμαστε σε επαφή από μικρή ηλικία. Κανόνες γύρω από την ώρα του ύπνου, γύρω από την ώρα του φαγητού, σχετικά με την συμπεριφορά και την ομιλία μέχρι και την σκέψη (σε ορισμένες περιπτώσεις). Η οικογένεια σαν την πρώτη μας επαφή με τον έξω κόσμο φροντίζει να μας μυήσει στο να υπακούμε τους κανόνες. Κανόνες και όρια. Απαραίτητα για να μάθουμε να διαχωρίζουμε το ''σωστό'' από το ''λάθος''. Σημαντικά στο να προσαρμοστούμε στο περιβάλλον. Βοηθούν στο να προβλέπουμε. Συντελούν στην ωρίμανση και την εξέλιξη. 

Από ένα βαθμό και μετά, όμως, μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα....και να αποτελέσουν τροχοπέδη για την ψυχική υγεία. Όταν ο κανόνας και ο έλεγχος παίρνει παραπάνω νόημα από την ίδια την ζωή, η καθημερινότητα καταντά αφόρητη. Το συναίσθημα εκμηδενίζεται. Και το μυαλό εξουθενώνεται. Και ο έλεγχος γίνεται μέσο και στόχος ζωής. Και το όριο γίνεται τοίχος ανάμεσα σε ''μένα'' και τον ''έξω κόσμο''. Και δεν υπάρχει παρά μόνο άσπρο ή μαύρο, καλό ή κακό, σωστό ή λάθος. Οι σκέψεις γίνονται αφόρητες κάποιες στιγμές και το άγχος μόνιμος σύντροφος.

Πολλές φορές η ανάγκη του ελέγχου και η ενίσχυση των κανόνων γίνονται πιο επιτακτικές μετά από ένα ξαφνικό ή τραυματικό γεγονός. Ένα γεγονός που ταράζει την αίσθηση ασφάλειας μπορεί να προκαλέσει την ανάγκη για περισσότερο έλεγχο των πραγμάτων. Αυτή η ανάγκη μπορεί να κρατήσει για λίγο καιρό ή για πολύ περισσότερο, ανάλογα με την ηλικία και την αλλαγή που έχει έρθει. Για παράδειγμα, ο θάνατος προσφιλούς προσώπου μπορεί να κάνει ένα μικρό παιδί να έχει αίσθημα ανασφάλειας και να αποζητά τον έλεγχο για πολλά χρόνια. Ενώ, η κλοπή ενός πορτοφολιού θα προκαλέσει συμπεριφορές ελέγχου σε μέσα μαζικής μεταφοράς για κάποιους μήνες. Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη για έλεγχο επηρεάζεται από το επίπεδο ψυχικής ωρίμανσης του ατόμου πριν το ξαφνικό ή τραυματικό γεγονός. 

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες φορές που η ανάγκη για έλεγχο πηγάζει από κάτι βαθύτερο. Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες που ο έλεγχος έχει γίνει ο τρόπος εκδήλωσης αγάπης. Αφορά, τα κοινωνικά πλαίσια (οικογένειες ως επί το πλείστον) όπου η υπακοή στους κανόνες αποτελεί ένδειξη και απόδειξη αγάπης ή/και αφοσίωσης. Το παιδί μαθαίνει ότι γίνεται αρεστό μόνο όταν είναι καλό παιδί και δεν δυσαρεστεί την μανούλα. Και πρέπει να υπακούει στους κανόνες της. Το πρέπει γίνεται από τις πρώτες λέξεις που μαθαίνει να ακούει και να υπακούει. Το δράμα έρχεται όταν η μανούλα δεν είναι ποτέ ευχαριστημένη....και πρέπει πάντα να κάνει κάτι ακόμα να την ευχαριστήσει. Δεν είναι ποτέ εντάξει...ποτέ δεν φτάνει στο τέρμα. Τότε είναι που  το πρέπει, το καλό και το σωστό γίνονται στόχος και ο έλεγχος φύση και θέση.